Lancering van het Europees Jaar voor Ontwikkeling 2015 (...)

In het kader van de startdag voor het Europees Jaar voor Ontwikkeling 2015, vindt een debat plaats met professionelen uit het culturele veld en vertegenwoordigers van Belgische en Afrikaanse overheden over grote vragen die de plaats van cultuur in het hart van de ontwikkelingssamenwerking kaderen. Welke voordelen en winst valt er te halen voor landen, zowel zuid als noord, op economisch, sociaal, educatief en ecologisch vlak ? Wat is de rol van makers en artiesten in samenlevingen in het Zuiden : pioniers van verandering of bewakers van traditie ?

Programma

« Cultuur, pijler van de Ontwikkelingssamenwerking »

Bijeenkomst rond het thema « Cultuur en Ontwikkeling »
in het kader van het Europees Jaar voor Ontwikkeling

Brussel, zaterdag 17 januari 2015
18u00-20u00

Plaats : Copper Hall, Square/Brussels Meeting Center, Kunstberg, 1000 Brussel

16u30 Ontvangst van de genodigden

17u45 >18u00 Openingstoespraken
- Hare Majesteit Koningin der Belgen
- Dhr. Alexander De Croo, Vice-eerste minister en minister van Ontwikkelingssamenwerking

18u >18u30 Culturele diversiteit : een mijlpaal voor een betere toekomst
- Dhr. Klaus Rudischhauser, adjunct-directeur-generaal bij het directoraat-generaal Ontwikkeling en Samenwerking – EuropeAid
- Dhr. Pérez de Armiñán, adjunct-directeur-generaal voor Cultuur bij Unesco
- Dhr. Frédéric Jacquemin, directeur van Africalia, België

18u30 >20u00 Het engagement voor kunst en cultuur in landen in het Zuiden : enkele succesverhalen
Kunst en kunstenaars : motoren voor het democratische debat en de vrijheid van meningsuiting
- Dhr. Aadel Essaadani, voorzitter van Arterial Network, urbanist, scenograaf, Marokko
- Dhr. Étienne Minoungou, voorzitter van het Cartel, acteur, dramaturg, Burkina Faso

De overheidsinvesteringen in de creatieve economie
- Mevr. N’Diaye Ramatoulaye Diallo, minister van Cultuur, Mali
- Dhr. Mário Lúcio Matias de Sousa Mendes, minister van Cultuur, Kaapverdië

De rol van cultuur in steden en plaatselijke gemeenschappen
- Dhr. Babacar Sarr, voorzitter van het Internationaal Folkloreen Percussiefestival van Louga- FESFOP, Senegal
- Dhr. Jordi Pascual, coordinator van de Agenda 21 van Cultuur, Spanje

20u00 Syntheses en conclusies
20u15 >21u00 Receptie in de Foyer Delvaux/Magritte

Moderator, Gie Goris, hoofdredacteur van MO* Magazine
© Samantha Souris

Afsluitende bedenkingen

Het debat dat georganiseerd werd ter gelegenheid van de Belgische lancering van het Europees Jaar voor Ontwikkelingssamenwerking 2015, werd bijgewoond door Hare Majesteit de Koningin der Belgen en minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo.

Daarnaast nam een brede en diverse groep cultuurprofessionals en vertegenwoordigers van Belgische, Afrikaanse en Europese regeringen deel. De focus van de avond lag op het verduidelijken van de centrale rol die kunst en cultuur zouden moeten of kunnen spelen in de ontwikkelingssamenwerking.

De avond werd georganiseerd door Africalia België, met de steun van het Directoraat Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking (DGD) van het Belgische ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking en de Europese Commissie.

De vruchtbare uitwisseling van ideeën, inzichten en ervaringen werd de hele avond gemodereerd door Gie Goris, journalist en hoofdredacteur van MO* magazine en nieuwssite. Hij reflecteert kort op de avond.

Het moment en de context waarin we samenkomen om te reflecteren op het belang van cultuur voor menselijke ontwikkeling kreeg, na de aanslagen in Parijs, een heel bijzondere betekenis en urgentie. Zowel culturele diversiteit als culturele creatie lijken onder toenemende druk te staan, of komen zelfs onder dodelijk vuur te liggen. Gelukkig weigeren burgers massaal om voor die druk te buigen. Ze komen met miljoenen op straat om de vrijheid om te denken en te handelen te verdedigen, ze creëren schoonheid waar de ellende het leven dreigt te beheersen, ze dromen hun eigen toekomst en waar alleen armoede en onwetendheid lijken te regeren, tekenen zij hun eigen trajecten naar geluk uit.

De gesprekken van vanavond roepen bij mij de woorden van de Malagassische cineaste Marie-Clemence Paez op : ’Als we hulp beperken tot het verschaffen van voedsel en gezondheidszorg, dan behandelen we mensen als vee. Koeien hebben enkel graasland, water en vaccinaties tegen ziekte nodig. Cultuur is essentieel, al was het maar om ons eraan te herinneren dat we allemaal menselijke wezens zijn en dat onze behoeften niet gereduceerd kunnen worden tot het vullen van onze maag.’

Het is bijzonder moeilijk om een samenvatting te geven van zo een rijkdom aan ideeën, ervaringen en uitdagingen. Ik geef slechts enkele punten die we zeker zullen meenemen als uitdagingen voor ons werk –waar dat werk zich ook afspeelt, op het terrein of in het beleid, in een cultuurcentrum of een ontwikkelingsproject : we zullen allemaal onderlinge verbindingen moeten leggen als we de oproep van deze avond willen laten weerklinken in de inzet van ieder voor menselijke ontwikkeling in de toekomst.

De Afrikaanse ministers voor Cultuur hebben hun hoop verwoord dat ze kunnen samenzitten met beleidsmakers uit België en de EU om de mooie woorden te vertalen in strategische plannen en praktische overeenkomsten.
Het is door velen gezegd en herhaald : cultuur is cruciaal om verandering en ontwikkeling te verankeren in waardigheid voor allen, en zonder die waardigheid kan geen enkel beleid of ontwikkelingsplan duurzaam zijn. Daar werk van maken, vraagt meer middelen en ondersteuning voor kunstenaars en hun organisaties, zodat ze professioneler en veerkrachtiger kunnen worden. Cultuur een rechtmatige plaats geven in ontwikkeling vraagt een aanpak die gebaseerd is op de universaliteit van de mensenrechten en die tegelijk waarachtig respect opbrengt voor de veelheid aan mogelijke wegen naar de realisatie van die mensenrechten.
Cultuur is creativiteit en expressie. Ze vormt tegelijk een brug tussen mensen en gemeenschappen én formuleert een uitdaging aan de status quo. Net daarom is cultuur een onmisbaar onderdeel van ontwikkeling.
Het belang van cultuur overstijgt de kunst. Het heeft ook alles te maken met het bewustzijn van de manier waarop (culturele) identiteiten mee vorm geven aan wat mensen van ontwikkeling verwachten en welke richting ze ermee uit willen. Het Human Development Report van 2004, over Cultural liberty in Today’s Diverse World formuleert dat in de volgende waarschuwing : ’Deze strijd rond culturele identiteiten kan, indien hij niet of slecht gemanaged wordt, snel uitgroeien tot een van de belangrijkste bronnen van instabiliteit binnen en tussen staten. Daardoor kan hij conflicten in gang zetten die ontwikkeling achteruit doet lopen.’
Om cultuur de kans te geven zijn emanciperende en empowerende rol te speken in samenlevingen, is het van cruciaal belang dat kunstenaars en culturele initiatieven de ambitie hebben om in hun publieksbereik niet te blijven steken bij de grootstedelijke in-crowd. Vandaar het belang van decentralisatie, innovatieve manieren om kunst in te bedden in het dagelijkse leven van gewone mensen, maar ook van internationale netwerken.
Cultuur creëert ook economische mogelijkheden, al verloopt dat niet altijd rechtlijnig. Om dat potentieel te kunnen realiseren, heeft de culturele sector infrastructuur en wettelijke kaders nodig, en een markt. Maar iedereen weet dat de mondiale markten allesbehalve vrij en gelijk zijn. Daarom hebben we nood aan een beleid dat erop gericht is de artistieke, maar ook de economische mogelijkheden van kunstenaars en scheppers van creatief werk van over de hele wereld te ondersteunen.
Het is uitermate belangrijk dat cultuur opgenomen wordt in de Sustainable Development Goals, het nieuwe, internationale ontwikkelingskader dat binnen de VN bediscussieerd wordt voor de periode na 2015. Cultuur zal pas ten volle zijn cruciale rol in menselijke ontwikkeling kunnen spelen, als ze ook erkend wordt binnen het soort internationale denk- en handelingskaders dat de SDG’s zullen zijn. Laat ze daarom zo diepgaand menselijk zijn als enigszins mogelijk. De wereld heeft meer behoefte aan spelers dan aan soldaten, en mensen beleven meer deugd aan een opvoering dan aan een interventie. Wij kennen onze prioriteiten.